در بزرگداشت مطالعات!

یکشنبه ۲۷ شهریور ۱۴۰۱در آخرین روز آن سال میلادی کبیسه (۳۱ دسامبر 1600، ۱۰ دی ۹۷۹ هجری خورشیدی)، که بر یک مبنا پایان قرن کهنه بود و بر مبنای دیگر از روزهای آغازین‌سال قرن جدید، «کمپانی هند شرقی بریتانیا» با دستور سلطنتی الیزابت اول، تأسیس شد. دو سال بعد، «کمپانی هند شرقی هلند» و ۶۴ سال بعد، «کمپانی هند شرقی فرانسه» هم با دستور الیت‌هایی دیگر، آمدند. این مدل، نرم‌تر از روش‌های پرتغالی‌ها و اسپانیایی‌ها بود؛ با چهره تجاری می‌آمدند و ساختارهای فرهنگی-اجتماعی را دستکاری می‌کردند. این کمپانی‌ها در هر کسب‌وکاری وارد شدند با سرمایه زیاد (حاصل از غارت دریایی)، رشوه، حیله‌گری و زور، داد و ستد عمده‌‌اش را برای مدتی که خواستند به دست گرفتند؛ پنبه و ابریشم، گندم و جو، میوه و خشکبار، عنبر و عود، عطر و روغن، فلفل و ادویه، نمک و شکر، چای و قهوه، توتون و تنباکو، الماس و جواهرات، عاج و مروارید، عتیقه و کتب خطی، تریاک و حشیش، اسلحه و مهمات، مشروبات الکلی، حتی فاحشه و برده (البته تجارت برده، بیشتر در تخصص کمپانی‌های هند غربی در آفریقا و دریای غرائب بود).این کمپانی‌ها (در کنار شبکه‌های یهودیان)، صاحبان قدیمی‌ترین سازمان‌های اطلاعاتی و ارتش‌های خصولتی سیاره در روزگار نوین محسوب می‌شوند. چند سده ریشه دواندند و شاخ و برگ اضافه کردند؛ حتی طبق شواهد پس از انحلال، در قالب بانک و هولدینگ ادامه یافتند.با طراحی و مدیریتِ این کارفرمایان، و کارمندی نخبگان بومی ذی‌نفع، و کارگری اقشار همبسته اینان بود که:در 1722 با حمله محمود غلزایی (هوتکی، افغان) حکومت صفویان ایران فروپاشید،در 1739 با حمله نادرشاه، فروپاشی حکومت وسیع گورکانیان هند شروع شد ودر 1798 با حمله ناپلئون، حکومت ممالیک ترک مصر فروپاشید.زمینه‌چینی زو, ...ادامه مطلب